حال‌و‌هوای سال نو و عید نوروز کم‌کم دارد خودش را نشان می‌دهد؛ بازار‌ها هرلحظه شلوغ‌تر می‌شود و تب خرید لباس نو، کفش نو و … بالا می‌رود. در کنار این‌ها خرید یک بازی فکری برای سرگرم‌شدن در تعطیلات نوروزی، می‌تواند پیشنهاد متفاوتی باشد تا لحظات فراموش‌نشدنی‌تری را در کنار دیگر اعضای خانواده بگذارنید. بازی‌های فکری پیر و جوان یا مرد و زن نمی‌شناسد و برای هر سن و سالی به‌عنوان یک تفریح سالم، گزینه هیجان‌انگیزی به شمار می‌رود. این بازی‌ها در حافظه همه ما، حضور پررنگی دارند از منچ و مارپله بگیرید تا دبرنا، اتللو، شطرنج و …. قدیم‌تر‌ها این‌طور بود که وقتی خانواده‌ها در آخر هفته دور هم جمع می‌شدند یا به بیرون از شهر می‌رفتند، در کنار خبر گرفتن از وضعیت و احوال یکدیگر، چند دقیقه‌ای را هم با یکی از بازی‌های فکری سرگرم می‌شدند.
هیجان این بازی‌ها معمولا بالاست و باعث می‌شود که برای دقایقی، به همه خوش بگذرد و صدای خنده یا گاهی هم اعتراض، از گوشه و کنار جمع بلند شود. آمار دقیقی درباره قدیمی‌ترین بازی فکری جهان وجود ندارد، اما خیلی از منابع نوشته‌اند که برای پاسخ به این سوال باید به زمانی حدود ۵۰۰۰ سال قبل یعنی هزاره سوم پیش از میلاد برگردیم؛ روزگاری که انسان برای نخستین بار به‌منظور تفریح و سرگرمی خود دست به طراحی و اجرای بازی فکری زده است. در پرونده امروز زندگی‌سلام از محبوب‌ترین بازی‌های فکری خواهیم گفت که قدمت بعضی‌هایشان بالاست، اما همچنان طرفدار‌های خودشان را حذف کرده است. همچنین از مزایای ذهنی و روانی انجام چنین بازی‌هایی می‌گوییم.
اوج هیجان در برج هیجان
یک حرکت اشتباه در این بازی کافی است تا برج فرو بریزد. راه‌اندازی اولیه سریع این بازی و قوانین آسانش، باعث شده که مورد توجه کودکان و بزرگسالان قرار بگیرد. برای انجام این بازی، به سطح صاف و محکمی نیاز است. دو نفر یا بیشتر، می‌توانند این بازی را انجام بدهند. هر چقدر که بازی پیش می‌رود، جابه‌جا کردن بلاک‌های چوبی، حساس‌تر و سخت‌تر می‌شود و سازه ایجادشده متزلزل‌تر می‌شود. روش بازی به این صورت است که هر بازیکن به نوبت باید یک بلوک چوبی را از هر جایی غیر از دو ردیف اول (بالای برج) بردارد. هر بازیکنی که باعث ریخته‌شدن برج شود، باخته است. هماهنگی چشم و دست یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که در این بازی تمرین می‌شود. سادگی بازی، هیجان لحظات آخر و صدای فروریختن برج که پایان بازی را اعلام می‌کند، دست‌به‌دست هم می‌دهند تا از انجام این بازی جذاب لذت ببرید.
فرمانروایی در بازی فکری دژ
«قلمرو به یک دژ قدرتمند نیاز دارد. با استفاده از توانایی شخصیت‌های با نفوذ، درآمدت را افزایش بده و شهری در خور فرمانروایی بساز.» این توصیفات درباره بازی فکری دژ است، یک بازی کارتی و استراتژیک که در عین سادگی عمق بسیار بالایی داشته و شما را به تفکر، دقت و مبارزه وادار می‌کند. در این بازی، هر بازیکن می‌تواند در ابتدای هر دور از بازی، نقشی را مخفیانه انتخاب کرده و در ادامه آن دور بازی، از مزایای آن نقش استفاده ببرد. هر کدام از نقش‌های این بازی ویژگی منحصر به‌فردی را دارا هستند، به عنوان مثال انتخاب نقش «راهزن» به بازیکن این امکان را می‌دهد تا پول‌های بازیکن دیگری را بدزدد یا با انتخاب نقش «فرمانده» می‌تواند به ساختمان‌های شهر بازیکنان دیگر حمله کرده و آن‌ها را نابود سازد. بازیکنان در طی بازی با حدس زدن هویت بازیکنان دیگر بر اساس اطلاعات موجود، تلاش می‌کنند تا اموال و شهر خود را از گزند بازیکنان دیگر مصون داشته و همزمان ساخت و ساز خود را در شهرشان گسترش دهند. برنده بازی بازیکنی است که در نهایت شهر پرقدرت‌تری از دیگر بازیکنان بسازد و ثروت بیشتری را گرد آورد.
یادگیری پول‌دار شدن با روپولی
بازی فکری روپولی یک بازی رومیزی چند نفره با موضوع اقتصادی است. در این بازی، بازیکنان دو تاس را همزمان می‌اندازند تا در صفحه بازی حرکت کنند و املاک را خریداری و معامله کنند و منطقه خود را با خانه‌ها و هتل‌ها توسعه دهند. بازیکنان از حریفان خود اجاره می‌گیرند و هدف‌شان این است که آن‌ها را به سمت ورشکستگی بکشانند. همچنین ممکن است به زندان بیفتند و تا زمانی که شرط‌ها را برآورده نکنند، از آن جا خارج نمی‌شوند. این بازی قوانین متعددی دارد و صد‌ها نسخه مختلف از آن وجود دارد. این بازی به‌صورت محلی در بیش از ۱۰۳ کشور مجوز گرفته و به بیش از ۳۷ زبان چاپ‌شده است. تا سال ۲۰۱۵، تخمین زده شده بود که ۲۷۵ میلیون نسخه از این بازی در سراسر جهان فروخته شده است. وجود کارت‌های شانس، امکان ساخت‌وساز خانه و هتل در املاک و چالش‌های مختلف از جذابیت‌های این بازی است. روپولی شامل یک صفحه، تعدادی کارت مالکیت، تعدادی کارت شانس، پول اسکناس، چند ماکت هتل، خانه و چند مهره رنگی برای بازیکنان است.
مانع پیروزی حریف‌شدن با بازی دوز
دوز بازی یا بازی دوز، یک بازی‌فکری دو نفره است که در قدیم روی کاغذ و با دو رنگ جداگانه انجام می‌شد. هر بازیکن باید تلاش می‌کرد سه مهره یا دایره همرنگ خود را به صورت افقی، عمودی یا ضربدری کنار هم بنشاند و همچنین مانع ردیف‌شدن مهره‌های حریف شوند. این بازی از بلاک‌هایی دایره‌ای‌شکل به رنگ‌های زرد و قرمز تشکیل شده و صفحه‌ای آبی دارد. بازیکنان باید تلاش کنند تا ۴ مهره همرنگ را در کنار هم قرار دهند. این بازی قانون و منطقی ساده دارد. استراتژی انتزاعی و توانایی استنتاج را تقویت می‌کند. بازی با انتخاب رنگ دلخواه توسط بازیکنان شروع می‌شود و بازیکن یکی از مهره‌های خود را در صفحه و ردیف انتخابی می‌گذارد. بازیکن مقابل با توجه به حرکت حریف، تصمیم‌های دفاعی یا تهاجمی می‌گیرد و حرکت بعدی را انجام می‌دهد. وقتی چهار مهره همرنگ در یک ردیف افقی، عمودی یا مورب در کنار هم قرار بگیرند، بازیکن مدنظر برنده می‌شود. این بازی فکری برای همه سنین، مناسب است و فردی به‌نام دیوید بویی، آن را ابداع کرده است.
تاس و نردبان در مارپله و منچ
این بازی محبوب و آشنا، بر اساس یک بازی قدیمی هندی طراحی شده است. روش این بازی به این نحو است که بازیکنان با انداختن تاس، مهره خود را در صفحه حرکت می‌دهند. اگر به خانه‌هایی که نردبان است برسند، از آن بالا می‌روند و اگر به خانه‌هایی که مار در آن است برسند، پایین می‌آیند. هر کسی که زودتر به خانه پایان برسد، برنده است. طرف دیگر صفحه این بازی هم منچ است که به چندین خانه تقسیم‌بندی شده و هر کدام از خانه‌ها شماره‌گذاری شده‌اند تا بازیکنان، مسیر و جهت بازی را گم نکنند. این بازی قوانین بسیار ساده‌ای دارد و به دلیل سادگی، برای بچه‌ها بسیار جذاب و در سراسر دنیا، شناخته‌شده است. یک دور کامل این بازی حدود نیم ساعت طول می‌کشد و، چون عنصر شانس در آن دخیل است، جذابیت و هیجان خاصی دارد. این بازی برای سال‌های طولانی، فروش بالایی در سراسر دنیا داشت و یکی از جذاب‌ترین بازی‌های کلاسیک تمام دوران است که همه ما با آن خاطره داریم.
رمزگشایی با فکر بکر
بازی فکر بکر بزرگ برگرفته از یک بازی استراتژیک بوده و جزو یکی از پرفروش‌ترین بازی‌های فکری از ده‌های گذشته تاکنون است. هدف از این بازی آموزشی، حدس کد‌های مخفی براساس استدلال قیاسی و منطق است. این بازی از آن دسته بازی‌هایی است که با کشف معما در هر دور، حس اعتماد به نفس افراد بالا رفته و بازیکنان تمایل دارند تا ساعت‌ها با هم به رقابت بپردازند. سرگرمی فکری فکر و بکر، از یک صفحه بزرگ رمزگشایی با یک سپر در انتهای آن که یک ردیف از چهار سوراخ بزرگ را پوشش می‌دهد و دوازده ردیف اضافی حاوی چهار سوراخ بزرگ تشکیل شده است. دو بازیکن از قبل تصمیم می‌گیرند چند بازی انجام دهند که باید تعداد آن زوج باشد. در این بازی فکری آموزشی، یک بازیکن کدگذار یا کد ساز می‌شود و دیگری کدشکن یا رمزگشا. سازنده کد، دیواره مخفی را در جای خود قرار داده و الگویی از چهار پایه رنگی را انتخاب می‌کند. کد شکن سعی می‌کند الگو را با استفاده از رنگ‌های متفاوت به ترتیب و طی ۸ تا ۱۲ دور حدس بزند. هر حدس با قرار دادن یک ردیف پایه رنگی کد در صفحه رمزگشایی ساخته می‌شود. از طرفی کدساز برای هر رنگی که رمزگشا درست حدس زده باشد مهره سفید و در غیر این صورت از مهره مشکی استفاده می‌کند. در واقع یک پایه سفید نشانگر وجود یک مهره کد رنگی صحیح است که در موقعیت نادرستی قرار گرفته است. در هر مرحله کسی که بتواند معمای کد را کشف کند یک امتیاز می‌گیرد. بازی فکر بکر بزرگ تا جایی ادامه می‌یابد که با توجه به توافق صورت گرفته، یک بازیکن زودتر به امتیاز مدنظر برسد.
اتللو حرفه‌ای برگرفته از نمایشنامه شکسپیر
در سال ۱۹۷۱ میلادی، یک مبتکر ژاپنی به نام «هاسه گاوا» بازی اتللو را طراحی و ثبت تجاری کرد. این بازی با وجود عمر کوتاهش در ذهن علاقه‌مندان بازی‌های فکری سراسر جهان شهرت و محبوبیت روزافزونی ایجاد کرده است. جذابیت این بازی دونفره در این است که قواعدی بسیار ساده دارد، ولی استراتژی هایش پیچیده و عمیق است. نام بازی اتللو برگرفته از نمایشنامه شکسپیر نوشته شده در سال ۱۶۰۴ میلادی است. زمینه و رنگ متضاد مهره‌های بازی ناشی از شخصیت‌های خیر و شر نمایشنامه است. اتللو یک بازی استراتژی صفحه‌ای است که بین دو نفر بازی می‌شود. صفحه بازی مربع شکل و در ابعاد ۸×۸ طراحی شده ودارای ۶۴ خانه است. مهره‌های این بازی دو سمت دارد یک سمت مشکی و سمت دیگر سفید است. به این مهره‌ها به اصطلاح دیسک گفته می‌شود. هرکدام از رنگ‌ها به یک بازیکن اختصاص داده می‌شود. بازیکنان به نوبت دیسک‌ها را روی صفحه قرار می‌دهند به گونه‌ای که رنگ اختصاصی آن‌ها رو به بالا باشد. در طول بازی، هر کدام از بازیکنان تلاش می‌کنند دیسک‌های حریف را محاصره کنند. بازیکن پس از محاصره کردن دیسک حریف می‌تواند آن را برگرداند تا با دیسک‌های خودش همرنگ شود. به این کار در بازی اتللو تصاحب دیسک حریف می‌گویند.
فواید بازی‌های فکری؛ تقویت‌حافظه، استدلال استراتژیک و …
لذت بازی‌های فکری انکارناپذیر است. بعضی از آن‌ها حتی علاوه بر سرگرمی، جنبه آموزشی دارند. مثلا استدلال استراتژیک یا مذاکرات اجتماعی با دیگران، تلاش برای حل مسئله، حتی کنترل خشم در زمانی که بازنده شدید و … نمونه‌ای از مهارت‌هایی است که در بیشتر بازی‌های فکری پرورش پیدا می‌کند. به‌طور کلی، روان‌شناس‌ها معتقدند که بازی‌های فکری می‌توانند مهارت‌های مهمی را برای بچه‌ها و بزرگسالان شبیه‌سازی کنند و آموزش دهند. در ضمن، بازی در هر سنی می‌تواند موجب تقویت هوش و حافظه در افراد شود و با از بین بردن استرس، افراد را بهتر به دنیای بیرون وصل کند. یک توصیه هم خطاب به والدین که باید در مورد بازی‌های فکری به یاد داشته باشند، این است که برای کودک خود از بازی مناسب سن او استفاده کنید. در ادامه به چند مورد از فواید بازی‌های فکری اشاره می‌شود:
۱ بازی فکری به ترشح اندورفین در بدن کمک می‌کند و موجب می‌شود احساس بهتری را تجربه کنید.
۲ عملکرد مغز با بازی کردن بهبود پیدا می‌کند. همچنین باعث کاهش اختلالات حافظه، افزایش سرعت انتقال و تقویت مهارت‌های شناختی است.
۳ به چالش کشیدن مغز و انجام بازی می‌تواند به تقویت حافظه کمک زیادی کند.
۴ افزایش خلاقیت و تحریک تخیل از دیگر فواید بازی‌کردن است.
۵ بازی فکری موجب بهبود روابط اجتماعی در کودکان و بزرگسالان می‌شود.
۶ بازی‌های گروهی موجب ایجاد صمیمیت و اعتماد به دیگران می‌شود.
۷ بازی موجب تقویت احساس جوانی و شادی در افراد می‌شود.
نام‌آشنا و پیچیده مثل شطرنج
بازی شطرنج به شکل کنونی آن در قرن پانزدهم و در اروپا اختراع شد، اگرچه شطرنج درواقع شکلی مدرن از نسل یک بازی قبلی به نام Chaturanga بوده است. منشأ چاتورانگا به قرن ۶ میلادی و کشور هندوستان بازمی‌گردد که صفحه‌ای شطرنجی داشت و بازی از گوشه‌های زمین آغاز می‌شد. شطرنج در تمام طول زندگی خود یک بازی فکری خالص بوده است و به دلیل پیچیدگی‌هایی که ارائه می‌دهد شهرت جهانی دارد. شطرنج تا به امروز پرفروش‌ترین بازی فکری تمام دوران بوده است. همان‌طور که می‌دانید شطرنج نوعی بازی تخته‌ای دونفره است که روی صفحه شطرنج و با استفاده از مهره‌های شطرنج (شاه، وزیر، رخ، فیل، اسب و سرباز) انجام می‌شود. هر یک از مهره‌های شطرنج به شکل مخصوصی حرکت می‌کنند و قادر به زدن مهره‌های حریف هم هستند. هدف این بازی مات کردنِ حریف است؛ یعنی ایجاد وضعیتی که شاه حریف بعد از کیش شدن هیچ راهی برای رفع کیش نداشته باشد.
راز جنگل، بازی دیروز و امروز
راز جنگل را به یاد دارید؟ همان بازی جذابی که صفحه‌ای سبز و مهره‌هایی به شکل کاج داشت و شما را به دل جنگل می‌برد. راز جنگل اولین بار حوالی سال‌های ۱۳۶۰ در آلمان طراحی شد. این بازی فکری نوستالژی معمولاً بازیکنان را عاشق خودش می‌کند؛ هنوز هم می‌توانید به سراغش بروید و لحظات جذابی برای خودتان بسازید. بازی راز جنگل یک بازی هیجان‌انگیز است؛ شما باید گنج‌های پنهان شده در دل جنگل را پیدا کنید و به جانشینی پادشاه برسید. هر کدام از گنج‌ها زیر درختی پنهان است و یابنده هر سه گنج برنده بازی به شمار می‌رود. این بازی ۱۳ درخت، ۱۳ پولک تصاویر گنج، ۱۳ کارت گنج، ۶ مهره آدمک، ۲ تاس، صفحه بازی و دستور بازی را در دلش دارد.
منبع: زندگی سالم
