پس از افزایش تحریم‌های نفتی و نقل‌و‌انتقالات پولی و بانکی و محدودیت‌های مالی، اقتصاد ایران ناگزیر به سمت درآمد‌های جدید مانند مالیات حرکت کرد. این روند در دو سال اخیر شدت گرفت و در حال حاضر حدود نیمی از درآمد‌های دولت را مالیات تشکیل می‌دهد. از این رو در دولت سیزدهم شاهد آن بودیم که همه تعاملات مؤدیان با سازمان امور مالیاتی یکپارچه شده و در بستر الکترونیکی انجام می‌شود و از طرف دیگر مقابله با فراریان مالیاتی در اولویت این سازمان قرار گرفت.
در دولت سیزدهم با شناسایی دو میلیون و ۹۱۵ مؤدی جدید، تعداد مؤدیان به پنج میلیون و ۳۵۰هزارنفررسیده است. آمار‌های سازمان امور مالیاتی نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱تعداد مؤدیان مالیاتی با ۵۲.۴درصد (معادل یک میلیون و ۵۳۰ هزار نفر) افزایش به چهار میلیون و ۴۴۵ هزار نفر رسید. همچنین در سال ۱۴۰۲ تعداد مؤدیان مالیاتی با ۰.۳درصد رشد به پنج میلیون و ۳۵۰ هزار نفر رسیده که بر این اساس تعداد مؤدیان مالیاتی ۸۳.۵درصد رشد داشته است.
طبق گزارش سازمان امور مالیاتی کشور، روزانه حدود ۷۰۰ یا ۸۰۰ شرکت به سامانه مؤدیان برای صدور صورتحساب اضافه می‌شوند. طبق آخرین گزارش‌ها درسال۱۴۰۲ مالیات بیش از ۵۰ درصد اصناف صفر مطلق بود و متوسط مالیاتی که در سال ۱۴۰۲ برای عملکرد ۱۴۰۱ از اصناف و مشاغل گرفته شد، پنج میلیون تومان بوده است.
همچنین صنف پزشکان بیشتر از سایر اصناف و مشاغل مالیات پرداخت کرده‌اند؛ متوسط مالیات پرداختی پزشکان طبق تبصره ماده ۱۰۰، حدود ۳۵ میلیون تومان در سال بوده است. مالیات پرداختی سایر اصناف نیز طبق اطلاعات فرم تبصره ماده ۱۰۰ به‌ترتیب داروخانه‌ها حدود ۲۲ میلیون تومان طلا و جواهر حدود ۱۰میلیون تومان، نمایشگاه اتومبیل حدود ۱۰ میلیون تومان، مشاوران حقوقی حدود شش میلیون و ۸۰۰ هزارتومان، بنگاه‌های املاک حدود چهار میلیون تومان و آرایشگاه زنانه حدود دو میلیون تومان بوده است.
با این حال با توجه به نزدیک‌شدن تعیین رئیس‌جمهور دولت چهاردهم در این گزارش قصد داریم به بررسی نگاه شش نامزد انتخاب‌شده توسط شورای نگهبان در خصوص مالیات بپردازیم.
قالیباف: با اخذ مالیات، جلوی سفته‌بازان را می‌گیریم
محمدباقر قالیباف، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری۱۴۰۳در برنامه تبلیغاتی خود در قاب رسانه‌ملی با اشاره به این‌که یک دوره رئیس مجلس شورای اسلامی بوده، گفت: سامانه‌محور شدن مالیات از تکالیف قانونی دولت است که در این زمینه بیش از یک دهه عقب‌ماندگی داریم.
وی افزود: از گذشته تا امروز تعداد فرارمالیاتی‌ها زیاد بوده است. براساس آمار، کمتر از ۱۰هزار مؤدی مالیاتی داریم که هیچ سابقه مالیاتی تاکنون نداشته‌اند. باید بتوانیم از طریق راه‌اندازی سامانه مالیاتی بخشی از فرار مالیاتی را کشف کنیم.
قالیباف با اشاره به اجرای مالیات عایدی بر سرمایه گفت: اخیرا مالیات بر عایدی سرمایه در حال اجرا شدن است که کمتر از یک درصد مردم شامل آن می‌شوند؛ چراکه هدف از این سیاست اخذ مالیات از سفته‌بازان و دیگر افرادی است که در اقتصاد غیرمولد کشور فعالیت می‌کنند.
پزشکیان: «شفافیت» کلید افزایش درآمد‌های مالیاتی است
مسعود پزشکیان دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری نیز با اشاره به عدم شفافیت در حوزه مالیات گفت: بسیاری از افراد از زیر بار پرداخت مالیات به‌راحتی فرار می‌کنند؛ به این علت که داده‌های ما در این حوزه شفاف نیست، در صورتی که می‌توانیم با شفافیت جلوی قاچاق، زمین‌خواری، رانت و رشوه را بگیریم که در نهایت به کاهش فساد منجر خواهد شد.
وی افزود: فکر می‌کنید در اروپا چرا مرز ندارند؟ زیرا کسی نمی‌تواند از زیر بار مالیات به‌راحتی فرار کند و این باعث شده موفق‌تر عمل کنند.
پزشکیان در ادامه اشارات خود درباره شفافیت گفت: زمانی که شفافیت وجود نداشته باشد، یک‌دفعه می‌شنویم که حجم زیادی پول از یک بانک گم می‌شود، در صورتی که چنین اتفاقی با وجود شفافیت نباید رخ دهد.
جلیلی: سیاست‌گذاری درست مالیات فشار را از روی مردم برمی‌دارد
بررسی آرا و نظرات سعید جلیلی هم نشان می‌دهد وی تاکید ویژه‌ای بر مالیات داشته و دارد. وی اخیرا گفته مالیات ابزاری است برای سیاست‌گذاری؛ برای این‌که شما اولویت‌های‌تان را جهت داده و عدالت را شکل بدهید؛ زیرا بسیاری از سیاست‌ها را می‌توان با قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری مالیاتی پیش برد.
وی در این‌باره افزود: اتفاقا سیاست‌گذاری درست مالیات، فشار را از روی دوش مردم برمی‌دارد و عدالت را برقرار می‌کند. چگونه؟ شما می‌بینید بسیاری از افراد با حقوق اندک مالیات می‌دهند، بعد کسانی با درآمد‌های نجومی مالیات نمی‌دهند. شما باید یک سازوکار جدی داشته باشید برای این‌که کسی فرار مالیاتی نداشته باشد. وقتی یک کارگر یا یک کارمند با یک حقوق حداقلی مالیات می‌دهد، طبیعی است شخصی که درآمد‌های نجومی دارد نیز باید مالیات بدهد و سهمش را بپردازدومی‌بایست مانع فرار مالیاتی وی شویم. دولت مقتدراین است که بتواند عادلانه از همه کسانی که درآمد‌هایی دارند به‌ویژه کسانی که بعضی وقت‌ها وارد یک معاملات صوری می‌شوند، مالیات بگیرد.
جلیلی اظهار کرد: طبق برنامه هفتم،۱۰درصد تولید ناخالص داخلی باید ازمحل درآمد‌های مالیاتی تامین شود. این درحالی‌است که متوسط این نرخ دربرخی کشور‌ها۱۴درصد است.
قاضی‌زاده هاشمی: برای رشد تولید باید مالیات بر اشتغال را کاهش دهیم
قاضی‌زاده هاشمی درباره مالیات گفته است: در رابطه با بحث مالیات، شباید مردم‌آزاری را کنار بگذاریم. ما الان بحث مالیات داریم، همه آن هم عمدتا ضدتولید است، یا انجام نمی‌شود؛ از جمله مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر خودروی لوکس. ما یک مالیاتی داریم که به نام پی‌آی‌تی معروف بوده و مالیات بر کل درآمد اشخاص حقیقی است.
وی افزود: این مالیات پی‌آی‌تی که لایحه‌اش هم‌اکنون در دستورکار مجلس است، مدت‌هاست معطل مانده و امیدواریم دوستان ما در مجلس جدید سریع‌تر آن را به تصویب برسانند. این یک کار اصلی است، چون یک رژیم یکپارچه، به لحاظ مالیات ــ یارانه برای کل خانوار‌های ایرانی درست می‌کند و دیگر نیاز ما را برای سایر مالیات‌ها از بین می‌برد. ما برای این‌که تولید رشد یابد، باید مالیات بر اشتغال را کاهش دهیم، باید تولیدکننده را با انواع و اقسام مالیات‌ها آزار ندهیم و راهش این است که مالیات بر کل درآمد را با یک نظام کاملا هوشمند جایگزین کنیم.
قاضی‌زاده هاشمی گفت: بر اساس همان مالیات پی‌آی‌تی که عرض کردم، همه شهروندان ما بر اساس کد ملی خود یک اعتبار مالیاتی پیش ما پیدا می‌کنند که شامل سه گروه می‌شود؛ یا کسانی هستند که درآمدشان بیش از هزینه آنهاست (هر چقدر بیشتر می‌شود، به صورت پلکانی مالیات می‌دهند)، یا درآمد ــ هزینه آنها مساوی است (نه مالیات می‌دهند و نه یارانه دریافت می‌کنند)، یا کسانی هستند که هزینه‌های آنها بیش از درآمد‌های آنهاست (آنها باید یارانه دریافت کنند).
نگاه زاکانی به مالیات
اما علیرضا زاکانی معتقد است مالیات بیش از این‌که ابزار درآمد دولت باشد، یک ابزار تنظیم‌گری است و دولت‌ها باید متوجه این موضوع باشند. وی افزود: نکته دوم این است که مالیات در خدمت تولید قرار دارد، نه این‌که شیرازه تولید را بگسلد و تولید را زمین‌گیر کند.
زاکانی گفت: نکته سوم این است که در خصوص بنگاه‌های کوچک و اصناف باید با اغماض برخورد کرد و به آنها امکان کار داد. در خصوص گردن‌کلفت‌هایی که از مالیات فرار می‌کنند و عناصر و بنگاه‌هایی که سود‌های فراوان می‌برند، ولی کمتر به مالیات توجه دارند و کم‌اظهاری می‌کنند، این امر نیازمند هوشمندسازی، دقت و حرکت در این مسیر است که اگر جایی بناست معافیت مالیات داده بشود، باید آن صحنه را شفاف کنند.
وی افزود: مالیات سیستم تنظیم‌گری است و به بهترین نحو می‌شود این کار را انجام داد، جلوی فرار مالیاتی را گرفت؛ در نتیجه این ۱۰درصد قابل تحقق است.
پورمحمدی فعلا اعلام نظر نکرده است
تاکنون، اما مصطفی پورمحمدی در خصوص بحث مالیات و جلوگیری از فراریان مالیاتی نظری ارائه نداده است.
منبع: روزنامه جام جم
