اول ماه از پنج راه ثابت می‌شود. دیدن ماه توسط شخص مکلف، شهادت دو فرد عادل در صورتی که جمع زیادی رؤیت هلال را انکار نکنند و گمان اشتباه در آن دو عادل تقویت نشود، شهرتی که موجب علم یا اطمینان باشد، گذشت ۳۰ روز از اوّل ماه قبل و حکم حاکم شرع.
رویت هلال برای اثبات حلول ماه قمری از شبی که پس از رویت است، کفایت می‌کند. رؤیت با وسیله، فرقی با رؤیت به طریق عادی ندارد و معتبر است. ملاک آن است که عنوان رؤیت محفوظ باشد. پس رؤیت با چشم و با عینک و با تلسکوپ محکوم به حکم واحدند. بلی رؤیت تصویر هلال از طریق انعکاس به رایانه که در آن صدق عنوان رؤیت معلوم نیست، محل اشکال است.
استهلال (دیدن هلال) فی نفسه واجب شرعی نیست. صرف کوچکی و پایین بودن هلال یا بزرگی و بالا بودن و یا پهن یا باریک بودن آن و مانند آن، دلیل شرعی شب اول یا دوم بودن نیست ولی اگر مکلف از آن علم به چیزی پیدا کند، باید به مقتضای علم خود در این زمینه عمل کند.
اول ماه به وسیله تقویم‌ها و محاسبات علمی منجمین ثابت نمی‌شود مگر این که از گفته آنها یقین حاصل شود.
اگر در شهری اول ماه ثابت شود، برای شهر‌های دیگر که در افق با هم متحد هستند، کفایت می‌کند. منظور از اتحاد افق، شهر‌هایی است که از جهت احتمال رویت و عدم احتمال رویت هلال یکسان باشند.
تا حاکم حکم به رؤیت هلال نکند، صرف ثبوت هلال نزد او، برای تبعیت دیگران از وی کافی نیست، مگر آن که اطمینان به ثبوت هلال حاصل نمایند.
اگر شخصی هلال ماه را ببیند و بداند که رؤیت هلال برای حاکم شرع شهر او به هر علتی ممکن نیست، واجب نیست رؤیت هلال را به حاکم اطلاع دهد، مگر آن که ترک آن مفسده داشته باشد.
اگر حاکم حکم نماید که فردا عید است و این حکم، شامل همه کشور باشد حکم او شرعاً برای همه شهر‌ها معتبر است. در تبعیت از اعلام رؤیت هلال توسط یک حکومت، اسلامی بودن آن حکومت شرط نیست. بلکه ملاک در این مورد، حصول اطمینان به رؤیت در منطقه‌ای است که نسبت به مکلف کافی محسوب می‌شود.
اگر هلال ماه در شهری دیده نشود ولی تلویزیون و رادیو از حلول آن خبر دهد، در صورتی که مفید اطمینان به ثبوت هلال گردد یا صدور حکم به هلال از طرف ولی فقیه باشد، کافی است و نیازی به تحقیق نیست.
اگر اول ماه از طریق رؤیت هلال حتی در افق شهر‌های مجاوری که یک افق دارند و یا از طریق شهادت دو فرد عادل و یا از طریق حکم حاکم ثابت نشود، باید احتیاط کرد تا اول ماه ثابت شود.
اگر اول ماه رمضان ثابت نشود، روزه واجب نیست ولی اگر بعداً ثابت شود که آن روزی را که روزه نگرفته، اول ماه بوده باید آن را قضا کند.
روزی که انسان شک دارد آخر رمضان است یا اول شوال باید روزه بگیرد، اما اگر در اثنای روز ثابت شود که اول شوال است باید افطار کند، هر چند نزدیک مغرب باشد.
منبع: ایرنا
