از جغد مینیاتوری تا میمون بندانگشتی در بازار سیاه

در نزدیکی دروازه‌غار، محله‌ای به نام مولوی وجود داشت که سال‌های سال، محل خرید و فروش حیوانات بود، از کبوتر گرفته تا انواع سگ، در ابتدا این بازار فقط مختص پرنده‌فروشان بود و به مرور حیوانات دیگر به آن اضافه شدند. حالا دیگر بازار حیوانات مولوی به قوت سابق پا برجا نیست و فروشندگان حیوانات به جمعه بازار خلیج فارس در اتوبان آزادگان کوچ کردند.

ابتدای کار، جمعه بازار خلیج فارس معرکه‌ای بود عجیب و غریب، از هر نوع حیوانی که می‌خواستی، اهلی یا وحشی فرفی نمی‌کرد، می‌توانستی پیدا کنی! البته با قیمت‌های کلان که به صورت غیرقانونی و در شکل یک بازارچه فعالیت می‌کردند و انواع و اقسام حیوانات خرید و فروش می‌شد. در بین این حیوانات، حیوان وحشی هم پیدا می‌شد. بستگی داشت خریدار، طالب چه جور حیوانی باشد؛ وحشی مثل تمساح، کوچک به قدر میمون انگشتی یا شکارچی مثل عقاب.

تا همین چند سال پیش بازار فروش حیوانات، جایی بود که تمامی قوانین مبتنی بر حقوق حیوانات، به‌سادگی در آن نقض می‌شد تا اینکه قانون وارد عمل شد و این بازار شکل رسمی به خود گرفت.

اما هنوز زیر پوست این جمعه بازار هر نوع حیوانی که بخواهی می‌توانی پیدا کنی از خفاش، موش کوتوله، میمون بند انگشتی، لاک پشت قرمز تا کانگرو! البته اگر بخواهی حیوانات خاص خریداری کنی باید بدانی سراغ چه کسی بروی، چرا که خرید و فروش حیوانات، بازار سیاه خودش را دارد. ماجرای خرید و فروش حیوانات به جمعه بازار و بازار مولوی ختم نمی‌شود. در کمال تعجب روبروی بازار علاءالدین در خیابان حافظ علاوه بر خرید و فروش تلفن همراه، انواع حیوانات مینیاتوری نیز به فروش می‌رسد و گویی بازار داغی هم دارد.

حیوان مینیاتوری در بازار علاءالدین!

با نگاه اول که چشمم به جغد کوچک روی دست فروشنده افتاد، خیال کردم اشتباه دیده‌ام! اما نه واقعا یک جغد مینیاتوری روی دست فروشنده نشسته بود. به عنوان مشتری جلو رفتم. فروشنده خوش مشرب به نظر می‌رسید.

پرسیدم چند؟ گفت اگر مشتری واقعی باشی تا ۳ تومن هم کنار می‌آیم، ۳ میلیون؟!. حیوان دیگر ندارید مثلا خرگوش! با شنیدن این حرف لیست حیواناتش را با افتخار ردیف کرد. «میمون بند انگشتی، خرگوش مینیاتوری، شاهین، عقاب، مار، حیوان دیگر هم بخواهی برایت می‌آورم، اما بیعانه می‌گیرم.» 
‌
می‌پرسم چرا انقدر کوچک هستند؛ بزرگ نمی‌شوند؟. می‌گوید: دختر جان اینها حیوانات مینیاتوری هستند. حیوان جیبی هم به آنها می‌گویند، اما نحوه نگهداری‌شان فرق دارد، باید مواظب خورد و خوراکش باشی، زیر دست و پا هم نیفتد. این حیوانات خیلی کوچک هستند، مواظبت بیشتری می‌خواهند، اما حسنش در این است که می‌توانی هر جا که بخواهی با خودت ببری. 
‌
می‌گویم دوست دارم یکی بخرم، ولی گران هستند! ارزان‌ترین آن چند است؟ کمی مکث می‌کند می‌گوید: بستگی دارد حیوان چقدر کوچک باشد، میمون بند انگشتی دارم ۳۰ میلیون، بزرگ‌تر هم دارم نزدیک ۱۰ تومان! اما سنجاب و خرگوش ارزان‌تر هستند. 
‌
می‌پرسم: سگ پا کوتاه هم دارید؟ سگ مینیاتوری دارید؟ می‌گوید: تو خریدار نیستی! اصلا نمی‌دانی چه می‌خواهی! بله، سگ پاکوتاه هم دارم. سگ شیتزو ۱۵، سگ پامرانین ۳۵ تا ۵۰، سگ پودل ۳۵ تا ۴۵ تومان، سگ یورکشایر تریر ۲۸ تا ۳۵، سگ چی واوا ۲۵ تا ۳۵، سگ مالتیز ۲۵ تا ۳۰ میلیون. تازه خوب قیمت می‌دهم.

پرسیدم این حیوانات را قاچاق می‌آورید؟ خندید و گفت پس نه! از جنگل‌های شمال می‌آوریم. اینها همه خارجی هستند و حسابی هم طرفدار دارند. 
کمی که مکث کردم گفت برو دختر جان تو خریدار نیستی!

خرید و فروش غیر قانونی حیوان مصداق جرم است 

در همین زمینه غلامرضا ابدالی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: در حیات وحش ما، گونه‌های جانوری و گونه‌های گیاهی متفاوتی وجود دارد، اما خرید و فروش هر نوع جانوری، جرم تلقی می‌شود چرا که حیات وحش هر کشوری تابع مقررات و ضوابط است پس اگر فرد فروشنده حیوان، مجوز‌های لازم را نگیرد عمل غیر قانونی انجام داده است. 

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه صادرات و واردات، همچنین خرید و فروش تمام گونه‌های جانوری باید در چارچوب قانون و مقررات باشد، افرادی که بدون مجوز این کار را انجام می‌دهند مجرم محسوب می‌شوند. 

وی در پاسخ به این سوال که حیوانات مینیاتوری چطور وارد کشور می‌شوند، گفت: این حیوانات از مبادی غیر رسمی و به صورت قاچاق وارد می‌شود و وقتی وارد کشور شدند فرد قاچاقچی تکثیر انجام می‌دهد.

ابدالی در پاسخ به این سوال که آیا این حیوانات به اکوسیستم ما آسیب می‌زنند یا نه، ادامه می‌دهد: بسیاری از حیوانات برای اکوسیستم ما نیستند ولی در مجموع سازمان حفاظت و مدیریت محیط زیست متعهد شده است که نسبت تمام مصادیق قاچاق برخورد جدی انجام دهد. همانطور که ما انتظار داریم اگر گونه از کشور ما به کشور‌های دیگر قاچاق شود برخورد قانونی صورت بگیرد، بدیهی است ما نیز حیوان قاچاق شده را به کشور مرجع عودت می‌دهیم. این قانون در رابطه با همه حیوانات چه مینیاتوری چه ماکرو صدق می‌کند. 

وی با اشاره به فروش اینترنتی حیوانات در فضای مجازی و با تاکید بر اینکه فروش اینترنتی حیوانات نیز مصداق جرم است، اظهار کرد: خوشبختانه با کمک فراجا با تبلیغات و سایت‌هایی که می‌بینیم و رصد می‌شوند برخورد قانونی انجام می‌دهیم. 

وی در پایان می‌گوید: سازمان حفاظت محیط زیست به عضویت ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز درآمده است و معاون سازمان، رئیس کمیته مقابله با قاچاق حیات وحش شناخته شده است که ما با همکاری سایر دستگاه‌های ذیربط با این پدیده که حیات وحش دنیا را تحت تاثیر قرار داده است مقابله خواهیم کرد. 

مژگان جمشیدی کارشناس و فعال حیات وحش نیزگفت: به عنوان یک کنشگر تاکید می‌کنم که خرید و فروش حیوانات اصلا کار درستی نیست و سازمان محیط زیست باید مقابل سودجویان بایستد.

جمشیدی در خصوص رهاسازی حیواناتی که زیست بوم آنها در ایران نیست هم می‌گوید: خیلی از مردم مدتی بعد از خرید این حیوانات وحشی، توان نگهداری و تامین هزینه آنها را ندارند و مجبور به رهاسازی حیوانات می‌شوند، اما، چون این حیوانات در چرخه طبیعی کشور ما جایی ندارند موجب آسیب به اکوسیستم کشور می‌شوند.

علیرضا ساجدیان، معاون رصد و پایش زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز با بیان اینکه متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که در بازار مولوی ساعت ۵ بعد از ظهر خرید و فروش حیواناتی مثل جغد به راحتی انجام می‌شود، گفت: ما به دلیل کمبود نیرو و وجود ماموریت‌های مختلف نمی‌توانیم در حومه و داخل شهر‌ها پایشی را انجام دهیم و افراد با سوءاستفاده از اینموضوع اقدام به دست‌فروشی حیوانات می‌کنند.

وی ادامه می ‎‌دهد: گاهی فروش حیوانات وحشی در سطح پت‌شاپ‌ها هم اتفاق می‌افتد و به عنوان مثال در مغازه فروش غذای حیوانات، میمون و یا مار به فروش می‌رسد.

وی تاکید می‌کند اگر گزارشی به سازمان محیط زیست اعلام شود مامورین یگان حفاظت هر شهرستان و استان به فراخور نوع ماموریت، برای شخص خاطی پرونده قضایی تشکیل می‌دهند.

ساجدیان افزود: متاسفانه فروش برخی حیوانات وحشی و مینیاتوری در گروه‌ها و کانال‌های فضای مجازی نیز وجود دارد که به دلیل عدم وجود سرور‌های این پیام‌رسان‌ها در داخل کشور نمی‌توان رصد و اقدام کاملی انجام داد ولی موارد زیادی از خرید و فروش این حیوانات را شناسایی و به مقام قضایی معرفی کردیم.

وی در خصوص آموزش‌هایی برای نگهداری و عدم رهاسازی این حیوانات گفت: به طور مستمر آموزش‌هایی از طریق رسانه‌ها درباره موضوعاتی مثل خرید و فروش حیوانات، قاچاق حیوانات وحشی و مینیاتوری و همچنین عدم‌رهاسازی این موجودات در طبیعت انجام داده‌ایم. چرا که انتقال و انتشار بیماری از طریق حیوانات وحشی انجام می‌شود و نگهداری حیوانات وحشی و غیر بومی به عنوان حیوان خانگی به شدت می‌تواند برای سلامتی افراد خطرآفرین باشد.

با توجه به ضرورت حمایت اخلاقی و حقوقی از حیات، سلامت و امنیت حیوانات مبتنی بر آموزه‌های دینی و جلوگیری از آزاررسانی به حیوانات و جلوگیری از آسیب رساندن به اکوسیستم کشور

 علی‌رغم ممنوعیت خرید و فروش حیوانات غیرمجاز از سوی نهاد‌های نظارتی و همچنین ممنوعیت درج آگهی تجاری آنها در پلتفرم‌های انتشار آگهی، همچنان عده‌ای اقدام به قاچاق، شکار، خرید و فروش و همچنین پرورش حیوانات وحشی به منظور کسب سود می‌کنند. به‌نظر می‌رسد قانون باید سخت‌گیری بیشتری برای ممانعت از خرید و فروش حیوانات وحشی داشته باشد. چرا که طبق ماده ۶۸۰ قانون مجازات اسلامی، برای مثال مجازات کسی که اقدام به خرید و فروش سنجاب ایرانی -که از گونه‌های جانوری رو به انقراض در کشورمان است- می‌کند تنها یک تا شش ماه حبس و ۱۰ تا ۱۰۰ هزارتومان جریمه‌ی نقدی است؛ حال آنکه در کشور چین شکار و خرید و فروش پاندا که جزو گونه‌های در معرض انقراض است، ۱۰ سال حبس به‌علاوه پرداخت جزای نقدی است. در واقع، به‌نظر می‌رسد قانونگذاران ایرانی باید به این ضلع حفاظت از محیط زیست، با وضع قوانین سخت‌گیرانه و محدودکننده، توجه بیشتری نشان دهند.

توئیتری‌ها در باره خرید و فروش حیوانات چه می‌گویند؟

منبع: آنا