با توجه به اطلاعات رسمی ارائه شده توسط سازمان جهانی بهداشت، سرانه کل پزشک ایران در مقایسه با کشور‌های عضو گروه ۲۰ در سال ۲۰۲۱ جزء یکی از پایین‌ترین رقم‌ها در میان کشور‌های عضو و به تعداد ۱۱۸ پزشک بوده که پس از اندونزی، هند و آفریقای جنوبی چهارمین کشور بود که کمترین میزان سرانه پزشکی را به خود اختصاص می‌داد. این رقم در میان کشور‌های منطقه نیز از جایگاه قابل قبولی برخوردار نبود و طبق داده‌های سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۱، با تعداد ۱۱۸ پزشک در رتبه ششم منطقه‌ای در میان کشور‌هایی که کمترین میزان سرانه کل پزشک را دارند جای داشت.
این رقم، اما در زمینه سرانه پزشکان متخصص در مقایسه با کشور‌های عضو گروه ۲۰ به مراتب وضعیت نگران کننده‌ای داشت. کشورمان در سال ۲۰۲۱ بنا بر داده‌های رسمی سازمان جهانی بهداشت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت تنها ۵۸ پزشک متخصص داشت که این رقم نیز جایگاه نگران کننده‌ای را در میان کشور‌های عضو به ایران اختصاص می‌داد، زیرا ایران در میان کشور‌های منطقه کمترین میزان سرانه پزشک متخصص را داشت. این آمار همچنین در مقایسه سرانه دندانپزشکان کشور با کشور‌های عضو گروه ۲۰ نیز چندان تفاوتی نداشت و نگرانی‌ها در این زمینه نیز ادامه‌دار بود.
کاهش کیفیت ارائه خدمات درمانی، افزایش سفر‌های درمانی اجباری، عدم امکان اعمال سیاست‌های حوزه سلامت و محدودسازی توسعه اقتصادی حوزه سلامت از آسیب‌های جدی کمبود پزشک در کشور است که از همان آغاز به کار دولت آیت الله رئیسی به عنوان یک دغدغه اصلی به آن نگاه شد.
پیرشدن جمعیت کشور، افزایش پزشکان را ضروری می‌کند
با توجه به تغییرات جمعیتی پیش بینی شده در دهه‌های آینده که یکی از نگرانی جدی در این زمینه است و با توجه به این که جمعیت سالمند ایران در ۳۰ سال آینده طبق آمار رسمی دفتر جمعیت سازمان ملل بیش از ۳ برابر افزایش می‌یابد نگاه ویژه در عرصه پزشکی و جذب پزشکان در زمینه‌های عمومی و تخصصی می‌تواند اهمیت خود را بیش از پیش نمایان کند.
نگاه ویژه آیت الله رئیسی در این موضوع موجب شد که ایران در زمینه جذب پزشک از سال ۶۷ با ظرفیت تنها ۲۷ دانشکده پزشکی و ۸۱ هزار تخت بیمارستانی در انتهای سال ۱۴۰۰ به ظرفیت ۶۸ دانشکده پزشکی و ۱۵۵ هزار تخت بیمارستانی برسد. این اهداف البته از سال ۱۴۰۰ تا سال ۱۴۰۳ با اختصاص ردیف بودجه‌های ویژه و با افزایش چشمگیر در طول این سه سال از نظر تخصیص ردیف بودجه بیش از پیش تامین شد که کمک شایانی در زمینه تامین فضا‌های آموزشی و کمک آموزشی و نیز تعمیرات اساسی و تامین تجهیزات و ماشین آلات و نیز اجرای برنامه‌های آموزشی کرد. بودجه‌های تامین فضای آموزشی و کمک آموزشی وزارت بهداشت از سال ۱۳۹۹ تا سال ۱۴۰۳ شاهد افزایشی ۱۶۵ درصدی بود که می‌تواند در نوع خود بی نظیر و اقدامی قابل تحسین باشد.
این مقدار همچنین در زمینه بودجه احداث بیمارستان‌های آموزشی وزارت بهداشت نیز در همین بازه زمانی یعنی از سال ۱۳۹۹ تا سال ۱۴۰۳ شاهد افزایشی نزدیک به ۳۴۲ درصد بود و روند رو به رشد نظامی پزشکی کشور در این زمینه را به دنبال داشت.
دو برابر شدن پذیرش ظرفیت پزشکی تا ۱۴۰۴
حال سه سال از زمانی که شورای عالی انقلاب فرهنگی علی رغم مخالفت مسئولان وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی عمومی را با هدف جبران کمبود نیروی پزشکی در کشور تصویب کرد و پس از آن مصوبه به منظور اجرا، از سوی رئیس جمهور به وزارت بهداشت و سازمان سنجش آموزش کشور ابلاغ شد٬ می‌گذرد. بر این اساس، قرار شد ظرفیت پذیرش در رشته پزشکی برای اولین بار در کنکور سال ۱۴۰۱ افزایشی شود و این روند تا سال ۱۴۰۴ هر سال به میزان ۲۰ درصد به ظرفیت پذیرش دانشجویان اضافه کند.
با این مصوبه ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی عمومی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی تا سال ۱۴۰۴ بیش از دو برابر خواهد شد. همچنین مقرر شده است که در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۰ درصد یا به عبارتی ۱۶۰۰ نفر به ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی کشور اضافه شد. با این حساب در مجموع ۹ هزار و ۶۰۰ دانشجوی پزشکی از طریق کنکور در سال ۱۴۰۱ وارد دانشگاه‌ها یا دانشکده‌های علوم پزشکی شدند.
همچنین در کنکور ۱۴۰۲ نیز تعداد ۱۹۲۰ دانشجوی جدید یعنی معادل ۲۰ درصد به ظرفیت پزشکی کشور اضافه شد و در مجموع ۱۱ هزار و ۵۲۰ دانشجوی پزشکی جدیدالورود داشتیم. امسال نیز یعنی سال ۱۴۰۳ نیز تعداد ۲۳۰۴ ظرفیت جدید در جمع دانشجویان پزشکی خواهیم داشت که به طور جمع در سه سال آینده ۱۳ هزار و ۸۲۴ دانشجوی جدیدالورود در رشته پزشکی وارد دانشگاه‌ها یا دانشکده‌های علوم پزشکی می‌شوند.
در نهایت در سال آینده ۱۴۰۴ با احتساب ظرفیت ۲۰ درصدی جدید حدود ۲۷۶۵ نفر به جمع دانشجویان پزشکی کشور اضافه می‌شود که در مجموع ۱۶ هزار و ۵۸۹ دانشجوی جدیدالورود رشته پزشکی عمومی خواهیم داشت؛ بنابراین و با توجه به این افزایش ظرفیت‌ها آمار دانشجویان رشته پزشکی تا چهار سال آینده بیش از دو برابر خواهد شد.
این اتفاق در عرصه پزشکی و سلامت و آموزش پزشکان عمومی و متخصص قطعاً با اهتمام و پیگیری‌های جدی اتفاق افتاد و با توجه به این که ایران سال هاست در عرصه پزشکی در منطقه و حتی در جهان حرفی برای گفتن دارد لازم است با توجه ویژه توسط دولت بعدی برای رسیدن به جایگاهی قابل قبول در میان کشور‌های منطقه و نیز در جهان دنبال شود.
