عفاف، واژه‌ای است که بار‌ها شنیده‌ایم، لفظی است که با ذهن لمسش می‌کنیم، اما حقیقتی است که شاید کمتر بتوانیم به‌درستی معنایش کنیم. فقط می‌دانیم هست و جایی کنار تمام ویژگی‌های خوب نشسته و بودن آن در زندگی و جامعه لازم است. این واژه بیش از آن که معنا شود، نیاز است.
مفهومی است که اگر نباشد، جای خالی ا‌ش در جای جای زندگی و جامعه نمایان می‌شود. از آنجا که هر جامعه دارای فرهنگ معین و با اهدافی از پیش تعریف شده است، جوامع اسلامی نیز بهره‌مند از فرهنگی است که قرآن به آنها عرضه می‌کند و آن فرهنگ عفاف و رسیدن به کمال مطلوب است. اما مفهوم عفاف همیشه در کنار خود، مفهوم دیگری را در ذهن تداعی می‌کند و آن چیزی نیست جز «حجاب»! در واقع انگار بخش عظیمی از این فرهنگ با شکوه را حجاب تشکیل می‌دهد. به عبارت دیگر این دو جدایی ناپذیرند و در کار یکدیگر معنای حقیقی و اصیل خود را پیدا می‌کنند.
اما به‌راستی عفاف وحجاب چیست؟ چند نوع دارند؟ کجای زندگی کاربرد دارند؟ آثار فردی واجتماعی آنها چیست؟
برای درک بهتر این دو مفهوم باید ابتدا به معنای هرکدام از آنها توجه کرد. عفاف با توجه به آیات قرآن، معانی گوناگون می‌پذیرد که می‌توان گفت: عفت به معنای خویشتند‌اری در اظهار نیاز، خودداری از تصرف مال و درنهایت به معنای پاکدامنی است. مفهوم مکمل عفاف یعنی حجاب نیز در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش است، البته هر پوششی حجاب نیست بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‌شود که از طریق پشت‌پرده واقع شدن صورت گیرد.
چرا حجاب مهم است؟
مسأله اهمیت حجاب و عفاف، موضوعی جدید و مربوط به امروز نیست، چراکه از همان ابتدای خلقت انسان، همواره بخش عمده‌ای از رسالت انبیا و اولیا، ادیان و علما، ترویج این دو مفهوم بوده است. علت اهمیت آن نیز عاملیت عفاف و حجاب در حذف بسیاری از گناهان و جلوگیری از آسیب‌های فردی و اجتماعی است. اهمیت این موضوع تا جایی است که خداوند متعال در بسیاری از سوره‌های قرآن ازآن به‌عنوان یک ضرورت یادمی‌کند وآن راحافظ انسان در برابر بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی می‌داند.
حجاب و عفاف؛ از موضوعات حساس در جنگ نرم
گرچه شاید تفکر غالب این باشد که مفهوم حجاب و عفاف در جامعه بیشتر برای بانوان در نظر گرفته شده، اما این‌گونه نیست. این مسأله از آن جهت که خطابش به زنان است به نیمی از جمعیت جامعه مربوط است و از آن رو که در تنظیم روابط زن و مرد نقش دارد به همه افراد جامعه مربوط می‌شود و رعایت آن توسط دو گروه (زنان و مردان) ضروری است. درواقع، حجاب به معنای پوشش بیرونی و عفاف به معنای پوشش درونی، دو عامل سلامت جامعه هستند و در صورت عدم وجود، مشکلات و اثرات مخرب زیادی گریبانگیر جامعه خواهد شد. با توجه به اهمیت و اثرات این موضوع طبق آنچه گفته شد در حال حاضر رعایت و ترویج عفاف و حجاب در جامعه اسلامی، یکی از دغدغه‌های اساسی به شمار می‌رود. اهمیت این موضوع به حدی است که امروز دشمنان ایران و جوامع اسلامی نیز حجاب و عفاف را نشانه گرفته‌اند که همین، یکی از موضوعات حساس در جنگ نرم در نظر گرفته شده و مقام معظم رهبری و بسیاری از علما نیز بار‌ها بر لزوم توجه به آن تأکید کرده‌اند.
ارتباط و تأثیر متقابل حجاب و عفاف
فارغ از تأثیر عفاف بر پوشش ظاهری‌فرد، حجاب و عفاف در ابعاد دیگر شخصیتی نیز به‌صورت متقابل و دو سویه بر یکدیگر اثر‌گذار و اثر پذیرند. به‌طوری‌که عفاف و تسلط بر غریزه خود در هر ساحت و عرصه‌ای در رفتار، گفتار و تعامل اجتماعی‌فرد عفیف پدیدار می‌شود. قرآن کریم نیز آنجا که مؤمنان را به حجاب رفتاری فرا می‌خواند و دستور می‌دهد تا از پشت پرده با همسران پیامبر (ص) سخن بگویند، به آثار خلقی، نفسانی ورفتاری در هر دو مورد اشاره دارد. در مورد نخست، تزکیه را کارکرد و اثر فروبستن چشم و برآیند حجاب رفتاری می‌داند. در مورد دوم قلمروی بیشتری برای عفاف یاد می‌کند و حفظ حجاب هنگام معاشرت مردان و زنان نامحرم را مایه پیدایش یا افزایش طهارت و پاکی قلب برای هر دو سوی تعامل و معاشرت ارزیابی می‌کند؛ بنابراین حجاب و عفاف هر یک بر پیدایی و تداوم دیگری اثرگذارند. اما به‌رغم وجود ابعاد مختلف اثرگذاری حجاب و عفاف و اهمیت آن در سطوح مختلف جامعه، یکی از شایع‌ترین قضاوت‌هایی که در عرصه فرهنگ عمومی از سوی عوام و خواص صورت می‌گیرد، موضوع وضعیت پوشش و آرایش زنان و مردان است.
علت اهمیت موضوع حجاب و عفاف در ایران
همان‌طور که اشاره شد، حجاب و عفاف به‌عنوان یکی از آموزه‌های حیات بخش قرآن کریم، سنت نورانی پیامبر (ص) است و به همین علت در فرهنگ ملی و اسلامی ما جایگاه رفیعی دارد. در کشور ما نیز به‌عنوان یک کشور اسلامی، حجاب علاوه بر این‌که یک دستور دینی است از مسائل مهم جامعه هم محسوب می‌شود که با مسائل مختلف و ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه پیوند خورده است.
امنیت و سلامت جامعه در گرو عفاف و حجاب
با توجه به آنچه درخصوص اهمیت و تأثیرات حجاب و عفاف در جامعه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت فقط با وجود عفاف و حجاب اسلامی در بستر روابط اجتماعی است که می‌توان انتظار داشت جامعه از امنیت و سلامت کافی برای برقراری اخلاق الهی، رشد و شکوفایی فضایل انسانی برخوردار شود. به عبارتی دیگر، استقرار بسیاری از شئون اسلامی در حیات فردی و اجتماعی انسان در سایه حاکمیت فرهنگ عفاف و حجاب امکان‌پذیر است؛ لذا بر مبنای تعالیم دین مبین اسلام، عفاف و حجاب دستور مؤکدی برای زنان و مردان است تا با تعدیل عواطف، تمایلات و ایجاد مصونیت، حضور فعال در اجتماع را فارغ از نگاه جنسیتی و بر مبنای برابری بین زن و مرد در کسب دانش، فضائل و بهره‌وری از توانمندی‌ها، نهادینه کند.
