در حالی که غرب از حدود ۱۰۰ سال پیش به زنان حق رأی داده است، از ابتدای ظهور اسلام، زنان به‌عنوان بخش عظیمی از نیرو‌های اجتماعی حق کنشگری سیاسی و اجتماعی داشته‌اند. حمایت از مطالبات زنان، نشست‌های پیامبر (ص) و حضرت علی علیه‌السلام با بانوان و دریافت مطالبات آنها، و… نشان می‌دهد در اندیشهٔ سیاسی شیعی و سیرهٔ معصومین (ع) مشارکت سیاسی زنان پیشینهٔ ارزشمندی دارد.
دکتر «فائزه عظیم‌زاده اردبیلی» استاد و پژوهشگر دانشگاه، متخصص حقوق زنان، خانواده و کودک، و متخصص جامعه‌شناسی خانواده از اهمیت مشارکت سیاسی زنان برایمان می‌گوید.
زنان، نقش‌آفرین در حاکمیت و سیاست
مشارکت سیاسی صرفاً پیگیری اخبار سیاسی نیست. بلکه نوعی کنش یا فعالیت و از جنس حضور عملیاتی و رفتاری است. یعنی رفتاری که منجر به انتخاب مسئولان حکومتی و تصمیم‌گیران کلان می‌شود. عظیم‌زاده اردبیلی با این توضیح می‌گوید «زنان هم می‌توانند برای خود وکیل یا نماینده‌ای انتخاب کنند که مطالبه‌گر نیاز‌های آنان باشد. می‌توانند مثل مردان در حاکمیت دین‌مدار نقش ایفا کنند؛ یعنی تعیین مجریان و قانون‌گذاران.»
به تعبیر امام خمینی (ره) اگر نگوییم حضور زنان در انقلاب و پیروزی انقلاب بیش از مردم بوده، یقیناً کمتر از مردان نبوده است. زنان با کنشگری در جریاناتی که در جامعه شکل می‌گیرد، تأثیرگذاران خطهٔ تفکر فرهنگی و سیاسی و دخالت‌های اجتماعی هستند.
زنان، سرمایه‌های اجتماعی در پیشرفت انقلاب
امام (ره) معتقدند اگر مادر بتواند نقش مادری خود را در خانواده درست ایفا کند، نه‌تنها رأی خودش را دارد، بلکه به تعداد فرزندان و همسرش هم رأی دارد؛ بنابراین در نگاه ایشان زنان نیمی از آحاد جامعه نیستند؛ بلکه همهٔ آحاد جامعه هستند. چون رأی زنان فرزانه، اندیشمند و متدین به عنوان مدیر سیاست‌گذاری فرهنگی خانواده، شاخص‌های کاندیدای اصلح را تبیین و فرهنگ مشارکت در جامعه را ترویج می‌کنند.
عظیم‌زاده اردبیلی با بیان این نکته می‌گوید «مادر به عنوان محور، الگو و ستون خیمهٔ خانواده می‌تواند فضایی دلنشین برای گفتگو و تبادل‌نظر بین اعضای خانواده ایجاد کند و آنها را به سمت انتخاب اصلح و شایسته سوق دهد. احساسات جوشان جوان را هدایت و کنترل کند و به او حس بالندگی بدهد. جوان را از بن‌بست فکری، عدم‌تعادل، احساسات زودگذر و هیاهوی رسانه‌ای نجات دهد.»
تربیت سیاسی حاکمان به دست زنان
این جامعه‌شناس خانواده می‌گوید «اسلام مادران را به تربیت سیاسی فرزندان توصیه کرده است. اگر امروز افرادی را در عرصه‌های انتخابات می‌بینیم که با رأی مردم بازی می‌کنند، به رأی مردم پشت می‌کنند، از مردم رأی می‌گیرند ولی دوران حکومت خود را به بطالت می‌گذرانند، اینها تربیت سیاسی و فرهنگی نشده‌اند. افرادی که دارای مؤلفه‌های تربیتی هستند، می‌دانند هر رأی یک عهد و میثاق الهی، و حق‌الناس است. نمی‌توان به مردم قول داد و عمل نکرد. پس مادران در تربیت سیاسی حاکمان نقش اساسی داشته و دارند.»
اولین درس‌هایی که مادر به فرزند می‌دهد تعهد و هویت دینی، رفتاری و اخلاقی است. عظیم‌زاده اردبیلی تمام لحظات رشد فرزندان را مصداق عینی مشارکت زنان در جامعه می‌داند «چون فرزند وارد جامعه می‌شود، با زبان مادر با جامعه سخن می‌گوید و هرچه از مادر آموخته به جامعه منتقل می‌کند. پس زنان سنگ‌بنای تأثیرگذار آموزش، تربیت، فعالیت، تصمیم‌گیری، تصمیم‌سازی و اجرای راهبرد‌ها و جریانات اجتماعی هستند.»
زن ایرانی الگوی سوم، مطالبه‌گر و نقش‌آفرین
رهبر انقلاب می‌فرمایند اگر زنان در حرکت اجتماعی یک ملت حضور نداشته باشند، آن حرکت اجتماعی به جایی نخواهد رسید و موفق نخواهد شد. به اعتقاد عظیم‌زاده اردبیلی امروز نقش زنان در جامعه احیای فرهنگ جامعه و حکومتی است که مبتنی بر دین و سیرهٔ معصومین و مشارکت بانوان صدر اسلام از جمله حضرت فاطمه (س)، حضرت خدیجه (س)، حضرت زینب (س) و… بوده است. الگوی سیاسی زنان ایرانی، زنان نقش‌آفرینی دوشادوش پیامبر (ص) هستند.
مطالبه‌گری و نقش‌آفرینی در عرصه‌های مختلف رسالتی است که در هندسهٔ فکری رهبر انقلاب بار‌ها به زنان ابلاغ شده است.
عظیم‌زاده اردبیلی می‌گوید «امروز زن ایرانی الگوی سوم، مطالبه‌گر است. حرکت انفعالی ندارد. کالا یا منبع اقتصادی نیست. منبع فکر، تعقل و انسانیت، و محل صدور اخلاق و مدارج انسانی است. می‌تواند در جامعه به نظام سیاسی، حرکت احیاگر بدهد. بعد می‌توانند همسر و فرزندان خود را در این عرصه هدایت کنند و به سمت یک جامعهٔ مردمی دین‌مدار و مردم‌سالاری دینی سوق دهند که عفت، غیرت، مردانگی و پایبندی به عهد و میثاق با مردم از اصول راستین این جامعه است.»
جامعهٔ ایمن در دست مادران ایمن
یکی از مؤلفه‌های الگوی سوم برای زنان، نقش‌آفرینی اجتماعی است. از مصادیق این نقش‌آفرینی، حضور در انتخابات است. ایجاد روحیهٔ اجتماعی، فرآیند این نقش‌آفرینی محسوب می‌شود؛ یعنی همان تکلیفی که در دوران دفاع مقدس بر دوش زنان بود.
عظیم‌زاده اردبیلی با بیان این مطلب می‌گوید «آیهٔ ۳۵ سورهٔ احزاب ۱۰ ویژگی انسان کامل و متعالی را نام می‌برد. زنان و مردان در این ویژگی‌ها هیچ تفاوتی با هم ندارند. زنان در حوزهٔ نرم‌افزار و سخت‌افزار جامعه و نیز در هوش، تعقل، دانش، قدرت، همدلی، هدایت‌پذیری، تکامل‌پذیری، همراه‌سازی، تربیت عاطفی، انفاق، احسان، ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز، آرامش‌بخشی به جامعه و… نقش اساسی و محوری دارند. خانوادهٔ ایمن در دست مادر ایمن است. خانوادهٔ و موفق و خوشبخت در دست مادری است که احساس رضایتمندی دارد و ناامید نیست.»
سخن آخر…
مادر سهم اساسی در شناخت یک نامزد انتخاباتی، حضور پای صندوق رأی، رأی درست دادن، فریب جملات فریبندهٔ بعضی نامزد‌ها را نخوردن، با عقل و درایت تصمیم گرفتن، و… دارد. شأن مادر بالاتر از نمایندهٔ مجلس، وزیر و رئیس‌جمهور است. چون مادر این افراد را تربیت می‌کند. البته این منافاتی با حضور زنان در مناصب اجتماعی ندارد.
عظیم‌زاده با تأکید بر این نقش مادران سخنان خود را این‌گونه به پایان می‌برد «سهم زنان در تصمیم‌گیری‌ها بستگی به این دارد که معیار ما کیفی باشد یا کمی. وجود مادری بصیر در خانواده، شاخص کمی و کیفی در میزان و نوع آرا را تعیین می‌کند. زنان تصمیم‌سازان بزرگ در عرصه‌های کلان اجتماعی هستند. برای پایه‌ریزی دفاع در برابر جنگ شناختی دشمن در فضای خانواده نیازمند زنان و مادرانی هستیم که هویت اسلامی، دینی و ملی خود را بشناسند و بر این مبنا حرکت کنند.»
منبع: فارس
