راه‌اندازی خط ریلی شلمچه – بصره از ۲۰ سال گذشته مطرح بوده و در این سال‌ها همواره فرآیند پرفراز و نشیبی داشته است، اما به دلایل متعدد از جمله حضور داعش در عراق تا نبود اعتبار و عدم توافق با عراق برای واگذاری اراضی مورد نیاز، هیچگاه مرحله اجرایی آن راه به جایی نبرده بود.
اما بالاخره پیگیری‌هایی از سوی وزارت راه و شهرسازی برای احداث این خط ریلی انجام شد تا با احداث و راه اندازی این خط ریلی امکان جابه‌جایی مسافران اربعین از طریق این مسیر ریلی فراهم شود.
براساس این گزارش آغاز مطالعات نهایی و عملیات اجرایی پروژه ریلی شلمچه – بصره در سال ۱۴۰۰، به نتیجه تصمیمات مقامات عراقی موکول شده بود چراکه این مسیر به دلیل جنگ ایران و عراق مین گذاری شده بود در نتیجه برای ساخت راه‌آهن میان دو کشور مین‌روبی نیاز بود که خوشبختانه طبق توافقاتی که در چند ماه گذشته بین روسای ایران و عراق صورت گرفته گام های بلندی در این زمینه برداشته شده است.
مین روبی ۲ کیلومتری در کشور عراق برای راه آهن شلمچه _ بصره
به طوری که مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی هفته گذشته در دیدار با مقامات حمل ونقلی کشور عراق گفت: سال گذشته توافقی در این خصوص انجام شد و در ایام اربعین ۱۴۰۲، با حضور نخست‌وزیر عراق و معاون اول رئیس‌جمهور کشورمان در منطقه صفر مرزی، عملیات اجرایی خط ریلی شلمچه_ بصره آغاز شد.
وی افزود: در این مدت جلسات متعددی برای ارزیابی پیشرفت این پروژه از جمله عملیات مین روبی برگزار شد و تاکنون عملیات مین روبی بیش از دو کیلومتر در خاک عراق و یک و نیم کیلومتر در خاک ایران پیشرفت داشته است. موضوع دیگر احداث پل در این پروژه بود که توسط شرکت‌های ایرانی در حال انجام است.
تملیک زمین‌های راه آهن شلمچه_بصره تا یک ماه آینده به اتمام می‌رسد
وی درباره تملیک زمین‌های اطراف پروژه توضیح داد: بخشی از زمین‌های این منطقه مسکونی است که قرار شد طرف عراقی تملیک اراضی آن منطقه را انجام و تحویل ایران دهد. بخشی از تملیک اراضی انجام شده و قرار است ظرف یک ماه آینده همه اراضی مورد نظر تملیک و تحویل داده شود.
وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: مناقصه عملیات احداث ۳۲ کیلومتر ریل در کشور عراق برگزار و شرکت آن نیز تعیین شده که البته قرار شد شرکت‌های ایرانی نیز در این خصوص کمک کنند. عزم دو کشور در سطوح بالای دولت‌ها، برای احداث این پروژه کاملا جدی است و به‌صورت هفتگی مسیر ریلی شلمچه_بصره پیگیری می‌شود. از دیگر موضوعاتی که در این جلسه بررسی شد، جابه‌جایی زوار در ایام اربعین بود و توافقات خوبی مبنی بر انتقال زوار توسط همه شقوق حمل‌ونقلی انجام شده‌است.
زمین راه آهن شلمچه _ بصره برای شمع کوبی تحویل داده می شود
در ادامه میعاد صالحی مدیرعامل شرکت راه آهن در خصوص آخرین وضعیت راه آهن شلمچه _ بصره می‌گوید: در دیدار اخیر با هیات عراقی پیگیری‌هایی برای احداث راه‌آهن شلمچه-بصره انجام شد. در حوزه مین روبی تا وسعت ٣ کیلومتری وارد خاک عراق شدیم.
وی افزود: این منطقه ٣ دهه بعد ازجنگ دست نخورده مانده بود اما در حال حاضر تیم علمیات ایران در حال خنثی سازی این منطقه هستند. همچنین برای احداث پل آسانسوری طراحی کامل انجام شده و ظرف روزهای آینده زمین برای شمع کوبی تحویل می‌شود.
برای ایجاد زیرساخت ریلی بین ایران و عراق دو پروژه ریلی در غرب و جنوب غربی کشور تعریف شده است. یکی از این محورها به طول ۶۰۵ کیلومتر و به نام پروژه راه‌آهن غرب کشور در دست ساخت است. اما محور دیگر که در خاک عراق قرار دارد بسیار کوتاه بوده و ساخت آن برای دو کشور هزینه اندکی دارد. درحال‌حاضر اتصال ریلی ایران به عراق از مرز شلمچه که حدود ۴۰ درصد از ترددهای (بار و مسافر) هر سال را شامل می‌شود، تنها معطل ۳۲ کیلومتر خط آهن تا بصره است. احداث این محور ریلی از ۲۰ سال گذشته مطرح بوده اما در سال‌های ۹۰ و ۹۳ موضوع دو تفاهمنامه میان ایران و عراق بود.
با وجود گذشت ۱۲ سال از امضای اولین تفاهمنامه میان دو کشور، عملیات اجرایی این پروژه به دلایل مختلف اقتصادی و سیاسی و… متوقف مانده بود که با کلنگ‌زنی مخبر معاون اول رئیس جمهور در سال گذشته، سرانجام انتظار ۱۲ ساله پایان یافت طرح اتصال راه‌آهن خرمشهر به شلمچه به طول ۱۷ کیلومتر در سال ۹۰ به بهره‌برداری رسید و ادامه آن تا شهر بصره به طول ۳۲ کیلومتر در خاک عراق باقی ماند.
در حال‌حاضر خط ریلی از بصره تا کربلا فعال است. به این ترتیب با تکمیل خط ریلی بین شلمچه تا بصره اتصال کشور ایران از طریق خرمشهر به عراق و کشورهای شرق مدیترانه بدون انقطاع برقرار می‌شود و تحولی بزرگ در زمینه ترانزیت و تبادل کالا و مسافر صورت خواهد پذیرد.
کاهش ۵۰ درصدی هزینه های حمل بار با راه آهن شلمچه_بصره
در همین رابطه حسین هاشمی کارشناس حمل ونقل در گفت وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران گفت: طبق آخرین آمارهای که از سوی وزارت راه و شهرسازی و همچنین شرکت راه آهن اعلام شده است سالانه بین ۲۷ تا ۲۸ میلیون تن کالا بین ایران و عراق جابه‌جا می‌شود که البته بخش عمده آن مربوط به صادرات کالاهای ایرانی به عراق است. انتقال بخشی از این جابه‌جایی کالاهای صادراتی از حمل‌ونقل جاده‌ای به ریلی می‌تواند از ترافیک در این مسیرها کاسته و موجب کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل شود.
هاشمی در خصوص مزایای راه اندازی این خط ریلی گفت: برای جابه جایی پنج میلیون تن کالا به عراق روزانه به بیش از ۶۰۰ کامیون نیاز است اما در صورتی که این مقدار کالا با حمل‌ونقل جاده‌ای جابه‌جا شود تنها روزانه به هفت قطار نیاز خواهیم داشت. همچنین حمل‌ونقل ریلی باعث کاهش ۵۰ درصدی هزینه بار خواهد شد.
وی با بیان اینکه در صورت همکاری هر دو کشور برای تکمیل این پروژه و زیر ساخت های آن شاهد کاهش هزینه ها و همچنین افزایش امنیت سفرها در این بخش خواهیم بود گفت: در صورت پیگیری های هر دو کشور امیدواریم این پروژه تا اربعین به اتمام برسد.
درمجموع آمارها نشان می‌دهد سالانه حدود ۴۰ درصد از ترددهای مسافری و باری بین ایران و عراق از مرز شملچه می‌گذرد. این پروژه موجب کاهش بار ترافیکی در شهرهای منتهی به مرز در ایران و عراق خواهد شد. براساس محاسباتی که در گزارش اندیشکده حمل‌ونقل ایران با عنوان «مروری بر ابعاد راهبردی، سیاسی و اقتصادی راه‌آهن شلمچه بصره» آمده با فرض انتقال ۳۰ درصد از حجم بار و مسافر حمل‌شده به عراق روی ریل می‌توان سالانه حدود دو میلیارد دلار در مصرف سوخت صرفه‌جویی کرد.
