در سال‌های پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ه) و مقام معظم رهبری، مقاطع حساسی ایجاد شده، اما شاهدیم که انقلاب اسلامی با اتکا به ظرفیت نیروی مردمی، از مسیر اصلی خودش خارج نشده و تا امروز، علی‌رغم همه توطئه‌ها، طی طریق کرده است، نکته قابل توجه این است که نباید نقش رهبری داهیانه امام راحل و پس از ایشان، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی را در سکانداری انقلاب اسلامی و حفظ آن نادیده بگیریم، بر همین اساس حجت‌الاسلام حمید روحانی مورخ انقلاب و استاد دانشگاه در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرگزاری فارس به این مقاطع حساس اشاره و نقش امام (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی در حفظ سکان انقلاب را تشریح کرده است.
متن کامل گفت‌وگوی حجت‌الاسلام روحانی به شرح زیر است:
در مقاطع حساسی بعد از پیروزی انقلاب مواقعی بوده که حضرت امام (ره) مواجهه و واکنش‌هایی نسبت به این مقاطع داشته‌اند، این مقاطع حساس چه بوده که در تاریخ انقلاب برجسته شده است؟
روحانی: روایتی داریم در توصیف مردان الهی و مردانی که از نفسانیات بریدند و کیش شخصیت را از بین بردند و در حقیقت خدایی شده‌اند، این روایت می‌گوید، خداوند در قلب و درون این انسان‌ها، عظیم و بزرگ است و این انسان‌ها خداوند را بزرگ و غیر خدا را ناچیز و بی‌ارزش می‌بینند. وقتی در زندگی حضرت امام (ره) مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم مصداق این روایت هستند؛ امام به تمام معنا خدایی بودند و با خدا ارتباط داشتند و در مورد مسائلی که به احکام اسلام مربوط بود، کوچکترین خدشه‌ای را قبول نمی‌کردند و آن را رد می‌کردند، امام (ره) غیر خدا را قدرت نمی‌دیدند.
اینکه امام (ره) می‌فرمایند، «آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند»، شعار نیست، حضرت امام (ره) اهل شعار نبود، آنچه را که می‌گفتند، به آن اعتقاد داشتند و این را در عمل هم نشان دادند. نمونه بارز آن را که خودم هم حضور داشتم این بود، در فروردین سال ۱۳۴۲ روزی که کماندو‌های رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه قم حمله کردند و همه جا شایع شد که می‌خواهند به خانه مراجع عظام حمله کنند، وحشت همه جا را گرفته بود. امثال آقای شریعتمداری در خانه‌شان را بستند و هر چقدر در می‌زدند، هیچکس جواب نمی‌داد، اما امام (ره) علی‌رغم اینکه روز دوم فروردین هوا هنوز خنک بود، در حیاط خانه‌شان فرش پهن کردند و روبروی در نشستند و هر کس که التماس می‌کرد که در را ببندند، ایشان اجازه نمی‌دادند، کوچکترین تردید و تزلزلی در ایشان به وجود نیامد و نماز مغرب عشاء را هم در همان جا اقامه کردند و خبر رسید که کماندو‌های رژیم پهلوی از مدرسه فیضیه بیرون رفتند، بلافاصله دستور دادند که مجروحان را به بیمارستان منتقل کنند، امام (ره) در این مقطع، کاری کردند که دشمن شکست خورد و ابهت، عظمت و بزرگی شخصیت خودشان را نشان دادند و این نمونه‌ای بود که کوچکترین تزلزلی در ایشان دیده نشد و بعد هم می‌بینیم که چگونه در سطح به چالش کشیدن رژیم شاه اعلامیه تاریخی «شاه دوستی یعنی غارتگری و آدم کشی» را صادر کردند، ایشان تا این اندازه قوی و استوار برخورد می‌کردند.
مورد دیگر که یادم است، در جریان دستگیری ایشان بود، وقتی که مأمورین برای دستگیری ایشان وارد منزل شدند، حضرت امام (ره) با اینکه در حیاط برای ایام عاشورا چادر زده بودند، وقتی شنیدند که مأمورین رژیم پهلوی افرادی را که برای کمک به عزاداری در منزل امام حضور داشتند را کتک می‌زدند، از منزلشان بیرون آمدند و گفتند که «روح‌الله خمینی من هستم»، چرا اینها را کتک می‌زنید، در گزارش ساواک هم آمده که در آن ساعت شب، حضرت امام (ره) از منزل بیرون آمدند و این جمله را گفتند. سپس در اثنای تهران و قم هم وقتی احساس کردند افرادی متزلزل هستند، به آنها امیدواری دادند و گفتند چرا تا این اندازه متزلزل هستید، نگران نباشید، خبری نیست. امام (ره) اینقدر با ابهت و شجاع بودند، این هم نمونه دیگری بود که حضرت امام کوچکترین پروایی نکردند و همینطور قدرتمند ایستادند و در مراحل مختلف هم همینطور بودند و نمونه‌های فراوانی داریم که امام واقعاً با شجاعت با مسائل برخورد می‌کردند و کوچکترین تزلزلی نداشتند.
حضرت امام (ره) به خاطر اتکا به خدا، قلبشان آرام بود، فلذا غیر خدا را قدرت نمی‌دیدند و برای آن ارزش قائل نبودند، مقام معظم رهبری هم همین ویژگی‌ها را دارند و ایشان هم از آنجا که مرد خدا هستند و با خدا ارتباط و پیوند دارند و از غیر خدا بریده‌اند، می‌بینیم که در تصمیم‌گیری‌ها بسیار قوی و شجاع در مقابل همه توطئه‌ها، نقشه‌ها و ترفند‌ها ایستاده‌اند و ما امروز می‌بینیم که توطئه‌ها و نقشه‌هایی که علیه ایران و انقلاب اسلامی صورت می‌گیرد، از زمان حضرت امام (ره) بسیار بیشتر و سخت‌تر است، مقام معظم رهبری یک تنه در برابر این توطئه‌ها ایستاده‌اند و کاملاً دفاع می‌کنند و کوچکترین تزلزی در ایشان دیده نمی‌شود.
در صحبت‌های خودتان به این نکته اشاره کردید که رهبر معظم انقلاب هم شجاعانه و قاطعانه مقابل توطئه‌های دشمنان ایستادند، آیا مصداق بارزی برای آن وجود دارد؟
روحانی: اولین مصداق بارز آن این است که وقتی حضرت امام (ره) رحلت کردند، ایشان به عنوان رهبر جدید از طرف مجلس خبرگان انتخاب شدند، می‌بینیم که در همان مقطع که سخنرانی کردند، سخنرانی‌شان کاملاً محکم و استوار و بدون کوچکترین تزلزل و تردیدی بود و طوری صحبت کردند که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است و این خیلی عظیم بود.
در خاطرم هست، در مقطع دیگری، در جریان چند سال پیش در سال ۸۸، خیلیی‌ها نگران شدند و وحشت کردند، اما ایشان محکم ایستادند و با صلابت، درایت و مدیریت خودشان آن توطئه را در هم شکستند. بعد هم می‌بینیم که در توطئه‌های دیگری نیز همین وضعیت بود و ایشان در مقابل اینگونه حوادث هنوز با صلابت ایستاده‌اند و هیچگونه تزلزلی به خود راه نداده‌اند و محکم و استوار خط امام (ره) و انقلاب را پیش می‌برند و دیگران را هم در این راه به حرکت در می‌آورند. امروز ملت ما به برکت رهبری‌های مقام معظم رهبری و رهنمود‌ها و درایت ایشان می‌بینیم که کاملاً استوار در صحنه حضور دارند و علی‌رغم همه توطئه‌ها، آب از آب تکان نخورده و امورات کشور به خوبی پیش می‌رود.
در زمان حضرت امام (ره) مقاطعی بوده که نیاز به تصمیم‌گیری قاطع از سوی ایشان باشد که بخواهد منجر به تغییر تاریخ انقلاب شود؟
روحانی: یکی از این مقاطع، روز ۲۱ بهمن سال ۵۷ است که دولت بختیار حکومت نظامی اعلام کرده بود، خیلی‌ها به فکر افتادند که مردم را از صحنه دور نگه دارند که مردم بی‌جهت کشته نشوند، مقطعی خطرناک و نیازمند تصمیم‌گیری جدی بود، آن روز حضرت امام (ره) دستور دادند که مردم به خیابان بریزند و در صحنه حضور داشته باشند، شاید آن روز و آن لحظه کمتر کسی فکر می‌کرد که این دستور چقدر عظیم، قاطع و سرنوشت‌ساز است، بعد‌ها معلوم شد که تصمیم این بود که مردم را از صحنه بیرون برانند و به خانه بروند، شاید ۲۲ بهمن بسیاری از رهبران و آنهایی که نقش مهمی در انقلاب دارند را دستگیر کنند و در روز ۲۲ بهمن وقتی مردم به خیابان‌ها بیایند با این صحنه مواجه شوند که هیچ رهبری ندارند و آمریکا بتواند نقشه خودش را در جهت در هم شکستن انقلاب جلو ببرد، اما حضرت امام (ره) با این دستور سرنوشت‌ساز که مردم به خیابان‌ها بریزند، توانستند آن توطئه عظیم را خنثی کنند.
امام (ره) یک ویژگی‌شان این بود، هیچ وقت نظر خودشان را بر جمع تحمیل نمی‌کردند، برای اینکه نمی‌خواستند حکومت فردی به‌وجود بیاید، چون در حکومت فردی با رفتن یک فرد اوضاع نابسامان می‌شود، علاوه بر آن خط این است که استبداد فردی نیز ایجاد شود، به همین جهت وقتی که امام (ره) به ایران آمدند و شورای انقلاب مهندس بازرگان را به عنوان دولت موقت تعیین کرد، علی‌رغم حضرت امام (ره) ایشان را می‌شناختند و می‌دانستند خطش از خط انقلاب جداست، اما با آن مخالفت نکردند.
کمتر از یک ماه قبل از انتخاب، مهندس بازرگان به نوفل لوشاتو آمدند و بنده هم در آنجا حضور داشتم و اصرار داشت که امام شاه را بیرون نکند و می‌گفت حالا که شاه توبه‌نامه خوانده و گفته به انقلاب وفادار است، اجازه دهیم او باشد و سلطنت کند، امام فرمود که «کدام عقل، وجدان و انسانیت اجازه می‌دهد کسی که دستش تا مرفق به خون بی‌گناهان آلوده است، اجازه دهیم که الواتی کند». این خلاف شرع و انسانیت است و او باید برود، اما مهندس بازرگان ناراحت شد و بدون خداحافظی از امام (ره) به ایران آمد، اما این حرکت به قدری تند بود که نهضت آزادی‌های خارج از کشور، آقایان ابراهیم یزدی و قطب‌زاد، ه علیه بازرگان اعلامیه صادر و خودشان را تبرئه کردند و گفتند این سیاست گام * را قبول نداریم و شاه باید برود. منظور این است که حضرت امام (ره) اینها را می‌شناخت، اما وقتی که شورای انقلاب ایشان را به عنوان دولت موقت تعیین کرد، امام آن را رد نکرد، چرا؟، به این دلیل که اگر آن را رد می‌کرد و می‌گفت خودم دولت تعیین می‌کنم، شورای انقلاب به دکور و تشریفاتی و یک چیز بی‌ارزش تبدیل می‌شد، اما امام (ره) کوتاه آمدند و نظر شورای انقلاب را ترجیح دادند.
همچنین نمونه دیگری در مورد آقای منتظری، این گونه است که وقتی می‌خواستند ایشان را به عنوان قائم‌مقام رهبری تعیین کنند، امام به وسیله آیت‌الله گیلانی به آقای هاشمی‌رفسنجانی پیام دادند که صلاح نیست ایشان را به عنوان قائم‌مقام تعیین کنید، چون روحیات و منش آقای منتظری را می‌شناختند، اما آنها علی‌رغم نظر امام، آقای منتظری را تعیین کردند، اما امام حرف آنها را رد نکرد و به نظرشان احترام گذاشت تا روزی که خطر جدی شد.
حضرت امام (ره) به خاطر اینکه خصومت فردی پیش نیاید و دیگران هم نظر بدهند، حتی اگر اشتباه باشد و آن را در جهت رشد مسئولان می‌دانستند که کشور را در آینده در دست بگیرند، از نظر خودشان کوتاه می‌آمدند، این مسأله بسیار مهمی بود، بنابراین می‌بینیم که حضرت امام (ره) در این زمینه‌ها کاملاً نظر جمع را ترجیح می‌داد و از این جهت می‌بینیم که کاملاً نقش امام (ره) بسیار سازنده و سرنوشت‌ساز بود که توانست از هرگونه حرکتی که باعث اوضاع نابه‌سامان و حکومت فردی حاکم شود، پیشگیری کرد.
آیا در دوران رهبر معظم انقلاب هم شاهد مقاطع حساسی بودیم که نیازمند تصمیم‌گیری‌هایی باشد که تصمیم‌گیری ایشان نقش بسزایی در حفظ سکان انقلاب داشته باشد؟
روحانی: در جریان همین فتنه سال ۸۸ می‌بینیم که در این برهه بعضی پیشنهادات به رهبر انقلاب مطرح می‌شود که با فتنه‌گران کنار بیایند و وارد مذاکره شوند و یا در مقطعی راجع‌به آمریکا به ایشان فشار وارد می‌شد که وارد مذاکره با آمریکا شوند، مثلاً در همین قضیه برجام، برخی به شدت پافشاری داشتند برای مذاکره با آمریکا، اما می‌بینیم مقام معظم رهبری در خط انقلاب و مقاومت ایستادگی و این خط مقاومت را جهانی کردند، زمانی بود که خط مقاومت فقط محدود به ایران بود، اما به برکت رهبری و درایت مقام معظم رهبری، ملت ایران بودند که مقاومت کردند، روز دیگر این حرکت و مقاومت در مناطقی از کشور‌های اسلامی نظیر در لبنان و سوریه وجود داشت، اما امروز می‌بینیم در کشور‌های غیراسلامی هم این حرکت پیش رفته و توانست دشمن را ناامید کند. در جریان غزه هم این رهبری داهیانه و زمان‌شناسی مقام معظم رهبری است که توانسته اینگونه مقاومت را به وجود بیاورد، به طوری که عزیزان فلسطینی در زیر بمباران شدید و در آتش شهید می‌شوند، اما در عین حال مقاومت می‌کنند، این با الگوگیری از مشی امام (ه) بوده است که در تقویت جبهه مقاومت تأثیربه‌سزایی گذاشته است.
رهبر معظم انقلاب چه ویژگی‌هایی شخصیتی را از حضرت امام (ره) الهام گرفتند که توانستند در مقاطع حساس تاریخی انقلاب پش از رحلت حضرت امام (ره) این ویژگی‌ها را به‌کار بگیرند و بتوانند سکان انقلاب را حفظ کنند و اجازه ندهند از مسیر اصلی خودش خارج شود؟
روحانی: رهبر انقلاب هیچگاه فردیت خود را ندیده‌اند، این مسأله مهمی است، انسان‌هایی که به دنبال قدرتطلبی و مقام‌پرستی باشند هرگز نمی‌توانند به فکر ملت باشند، بزرگترین ویژگی حضرت امام (ره) این بود که از خود رسته بود و خود را نمی‌دید و از کیش شخصیت و منیّت به کلی دور شده بود و در نتیجه توانست به ملت، انقلاب و کشور خدمت کند و مقام معظم رهبری هم همین ویژگی‌ها را دارند. از آنجایی که رهبر انقلاب از خود رسته و به دنبال منافع و مسائل شخصی‌شان نیستند و هرچه هست، برای خداست، لذا این ویژگی ایشان کاملاً به ایشان این قدرت را می‌دهد که در مقابل همه فشارها، تهدیدها، جوسازی‌ها و فجایعی که به‌وجود می‌آید، بایستند، دوم اینکه مقام معظم رهبری درایت ویژه‌ای دارند و کاملاً آینده را می‌بینند، حوادث بعدی و اتفاقاتی که در حال وقوع است را می‌بینند و نقشه‌ها و توطئه‌هایی که صورت می‌گیرد را کاملاً پیش از اینکه اجرا بشود، آنها را درک می‌کنند و در مقابل آن می‌ایستند و اجازه نمی‌دهند که این توطئه‌ها ملت را گمراه کند. در هر مقطعی که دشمن توطئه‌ای در ایران به راه انداخته، در جریان‌های مختلف می‌بینیم که رهبر معظم انقلاب کاملاً ایستاده‌اند و روشنگری کرده‌اند.
منبع: فارس
