با آمدن فصل تابستان روز‌های داغ این فصل برای عموم تداعی می‌شود که شدت تابش آفتاب مممکن است لحظات ناخوشایندی را برای آنها رقم بزند، موضوعی که در اقصی نقاط جهان به مقدار کم و زیاد مردمان را تحت شعاع قرار می‌دهد.
گرمازدگی یک وضعیت تهدید کننده زندگی است و زمانی اتفاق می‌افتد که دمای بدن به بالای ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰ درجه سانتیگراد) برسد، موضوعی که نباید به راحتی از آن گذشت.
با توجه به اهمیت این موضوع برای کسب اطلاع بیشتر با “سعیده محمدی سرپرست واحد بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان” گفتگو کرده ایم.
چه کسانی دچار گرمازدگی می‌شوند؟
هر کسی ممکن است دچار گرمازدگی شود، اما نوزادان و افراد مسن در معرض خطر بالایی هستند، زیرا بدن آنها ممکن است قادر به تنظیم موثر دما نباشد.
ورزشکاران، سربازان و افراد دارای مشاغلی که نیاز به کار فیزیکی در محیط‌های گرم دارند نیز مستعد گرمازدگی هستند.
عوامل دیگری که خطر گرمازدگی را افزایش می‌دهد مانند کم آب بودن بدن، مصرف دارو‌هایی که بر توانایی بدن برای تنظیم دما تأثیر می‌گذارد مانند دیورتیک ها، آرام بخش‌ها یا دارو‌های قلب و فشار خون، داشتن بیماری‌های خاصی که بر توانایی بدن برای تعریق تأثیر می‌گذارد مانند فیبروز کیستیک، داشتن برخی شرایط پزشکی مانند اختلال خواب یا مشکلات قلبی، ریه ها، کلیه ها، کبد، تیروئید یا رگ‌های خونی، پوشیدن لباس‌های سنگین یا تنگ، داشتن تب بالا و داشتن چاقی است.
علائم و نشانه‌های گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی یک اورژانس پزشکی است، اگر خود فرد یا شخصی هر یک از علائم یا نشانه‌های زیر را داشت، فورا باید با شماره ۱۱۵ اورژانس تماس بگیرد.
مشکلات حرکتی و هماهنگی مشکلات تعادل، هذیان (گیجی یا سرگردانی)، سرگیجه، تعریق بیش از حد که پس از توقف ورزش ادامه می‌یابد (در گرمازدگی ناشی از فعالیت شایع‌تر است) پوست داغ، برافروخته یا پوست بسیار رنگ پریده، فشار خون پایین یا بالا، تهوع و استفراغ، ادرار کم، ضربان قلب سریع، تشنج، سنکوپ (غش کردن) یا از دست دادن هوشیاری و ضعف از دیگر علایم آن است.
از طرفی افراد مبتلا به گرمازدگی ممکن است دچار شوک شوند یا به کما بروند، دمای بالای بدن می‌تواند به سندرم زجر تنفسی حاد، نارسایی کلیه و کبد، اختلال متابولیک، آسیب عصبی، کاهش جریان خون به قلب و سایر مشکلات گردش خون منجر شود.
گرمازدگی چگونه درمان می‌شود؟
گرمازدگی نیاز به درمان فوری پزشکی دارد، اما قبل از آمبولانس سعی شود تا حد امکان فرد دچار گرما زدگی را خنک نگه داری شود که استفاده از کمپرس یخ روی گردن، کشاله ران و زیر بغل را توصیه می‌کنیم.
در صورتی که فرد هوشیار باشد می‌توان او را تشویق کرد تا کم کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد، محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر (یک قاشق چای خوری نمک با هشت قاشق چای خوری شکر در یک لیتر آب) در این شرایط مفید است.
فردا را در محیطی خنک، سایه دار و دارای تهویه مناسب انتقال داده و هر لباسی که تنگ یا سنگین است نیز باید بیرون آورده شود.
چگونه می‌توان از گرمازدگی جلوگیری کرد؟
اجتناب از فعالیت بدنی شدید در شرایط گرم و مرطوب مهم است، اگر مجبور هستید برای کار یا ورزش در شرایط گرم باشید، به تدریج اجازه دهید بدنتان طی چند هفته به دمای گرم عادت کند.
توصیه می‌شود هرگز کودکان (یا حیوانات خانگی) را در فضا‌های بسته و گرم مانند اتومبیل رها نکنید و در مناطق دارای تهویه مطبوع یا دارای تهویه مناسب در طول موج گرما اقامت کنید.
اگر در گرما بیرون هستید، لباس‌های سبک، رنگ روشن و گشاد پوشیده شود، از طرفی خوردن مایعات کافئین دار ممنوع است چرا که خوردن مایعات شیرین و کافئین دار ادرار آور بوده و موجب از دست دادن آب بدن می‌شود که در فصل گرما و تابستان هرگز توصیه نمی‌شود.
هنگام گرمازدگی بدن شما مقدار آب مورد نظر خود را از دست داده و به همراه آن املاح و ویتامین‌هایی نیز از بدنتان کسر شده است که در مقابل شما را وسوسه به خوردن مایعات شیرین می‌کند که در صورت امکان از این کار اجتناب شود.
خوردن مایعات شیرین و خیلی سرد ممنوع بوده، چرا که نوشیدن مایعات خیلی سرد باعث برهم خوردن سیستم گوارش و ایمنی افراد می‌شود، مایعات یک دفعه و یکجا ممنوع، میل کردن غذا‌های چرب نوشیدن نوشابه و نوشیدنی انرژی زا و گازدار ممنوع است.
تغذیه مناسب گرمازدگی اهمیت ویژه‌ای دارد، آب با چند قطره آبلیمو و نمک، استفاده از سبزیجات در طول روز و هفته، مصرف هشت لیوان آب در روز، غذای کم حجم و در دفعات، شربت نعنا، سکنجبین، عرقیجات، شربت لیمو تازه، تخم شربتی، آب سبزیجات و میوه‌های تازه مورد توجه قرار گیرد.
اگر شخص دیابت فشار خون بالا یا سایر بیماری‌های مزمن دارد، از نمک استفاده نکند و کمی آبلیمو و خاکشیر یا تخم شربتی در داخل آب ریخته و میل کند.
منبع: ایرنا
